Een gevolg van de wijze waarop de Amerikaanse burgeroorlog werd afgesloten was de oprichting van de Ku Klux Klan op 24 november 1865 in het zuiden van de Verenigde Staten van Amerika.
De Ku Klux Klan (ook wel Klu Klux Klan, Klan of KKK genoemd) is de benaming van een aantal verschillende geheime blanke organisaties in de Verenigde Staten die vooral door hun racistisch geweld bekend geworden zijn.
Zij legden zich toe op terreur tegen zwarten, andere kleurlingen en strijders voor hun grondwettelijke rechten, maar waren ook antisemitisch, homofoob, antikatholiek en anticommunistisch en keerden zich tegen nieuwe immigranten. De eerste KKK kreeg grote aanhang in de zuidelijke staten van de VS als blanke reactie tegen de afschaffing van de slavernij aan het eind van de Amerikaanse Burgeroorlog.
De KKK kende perioden van grote activiteit afgewisseld door lange tijdspannen in de marge van de samenleving. De leden (Klansmen en Klanswomen genoemd) zijn bij hun optreden vaak gemaskerd en kleden zich dan in lange witte, rode, zwarte of blauwe gewaden (toga’s of habijten met puntmuts).
De Ku Klux Klan speelde in de Amerikaanse geschiedenis een belangrijke rol tijdens de Reconstructie, in het Interbellum en tijdens de Segregatiekwestie. Heden ten dage wordt de KKK als organisatie geacht niet meer te bestaan. Wel zijn er tal van regionale extreemrechtse groeperingen die op de oude Klan geënt zijn. De maatschappelijke en politieke invloed van deze splintergroepen is echter verwaarloosbaar.
Overzicht:
De Ku Klux Klan ontstond in 1865 of 1866 in Pulaski (Tennessee) als een lokale club. Volgens de schrijver Wyn Craig Wade begon de organisatie als een grap van zes werkloze soldaten die terugkwamen uit de Amerikaanse Burgeroorlog. Ze verkleedden zich als spoken te paard. Al snel begonnen ze de pas bevrijde negerbevolking te terroriseren. In grote delen van Tennessee vond hun voorbeeld navolging en werden afdelingen van de KKK opgericht. President Andrew Johnson pardonneerde Zuidelijke leiders van de verslagen voormalige Confederatie vanaf mei 1865 waarna de Zuidelijke staten sterk discriminerende wetten tegen negers (Black codes) afkondigden. Hiermee werd de bevrijding van de slaven vrijwel teruggedraaid. Het Amerikaanse Congres verklaarde deze wetten in december 1865 nietig en besloot over te gaan tot Reconstructie (gedwongen hervorming) van de meeste Zuidelijke staten.
Daarop groeide de KKK snel uit tot een geheime organisatie die zich met alle macht verzette tegen deze Reconstructie.
Nathan Bedford Forrest, voormalig Zuidelijk generaal (1821-1877), werd in 1867 op een KKK conventie in Nashville uitgeroepen tot eerste Grand Wizard, oftewel voorzitter, van de Klan.
In een kranten-interview in 1868 schepte Forrest op dat de Klan een nationale organisatie was van wel 550.000 leden. En hoewel hij zei dat hijzelf geen lid was, was hij toch “sympathisant” en wilde met de organisatie “samenwerken”. Hij zei ook dat binnen vijf dagen 40.000 leden van de Klan kon optrommelen. Hij verkondigde dat de Klan niet de zwarten als vijand zag, maar eerder de carpetbaggers (Noorderlingen die na de oorlog naar het zuiden trokken) en scalawags (blanke Republikeinse zuiderlingen).
Dankzij Forrests bekendheid groeide de Klan snel onder zijn leiderschap. De organisatie hielp Zuidelijke weduwen en oorlogswezen, maar veel leden begonnen geweld te gebruiken tegen de uitbreiding van het stemrecht tot zwarten, en velen verzetten zich tegen afschaffing van segregatie. In 1869 had Forrest zo genoeg van dit geweld dat hij de Klan opdracht gaf zich op te heffen. Maar deze opdracht werd in het grootste deel van het land genegeerd. Forrest distantieerde zich daarna van de KKK.
De Klan richtte zich daarna vooral op het bedreigen en intimideren van de ‘bevrijde slaven’, de zogenaamde Freedmen, opdat deze van hun nieuw verworven rechten af zouden zien. In 1868 verwierf de Klan voor het eerst landelijke bekendheid toen aanhangers een groot aantal – zwarte – republikeinse kiezers vermoordden in de aanloop naar de verkiezingen. Zowel de nationale Klanleiding als de Zuidelijke elite distantieerden zich van deze lynchpartijen. In 1871 keurde het Amerikaanse Congres de Civil Rights Act (ook wel Ku Klux Klan Act genoemd) goed, waarna president Ulysses S. Grant in enkele gebieden (North Carolina) hard optrad tegen de Klan in het Zuiden. Honderden Klansmen werden opgepakt, maar door onvoldoende capaciteit werd maar een klein deel veroordeeld. Tegen 1875 was deze eerste Klan dan ook volledig ontbonden. De federale regering van de VS had de bescherming van de burgerrechten van zwarten opgegeven, zodat in de Zuidelijke staten zwarten openlijk konden worden geterroriseerd: er was geen geheime organisatie meer voor nodig. Het zou bijna honderd jaar duren voor zwarten in het Zuiden hun kiesrecht konden uitoefenen. Na Grant had pas president Kennedy weer belangstelling voor de burgerrechten van de zwarten.
De eerste Klan was plaatselijk (maar niet nationaal) heel goed georganiseerd, zo bleek uit Senaatsrapporten tijdens het presidentschap van Grant. Omwille van hun structuur als geheime onzichtbare groep, bestaan er geen gegevens over het ledenaantal. De Klan was echter wel uitermate geliefd in het Zuiden, vooral door zijn reputatie als laatste restant van de Old South.
William Joseph Simmons stichtte de tweede Ku Klux Klan in 1915. Deze Klan had totaal andere doelstellingen dan de oude Klan maar gebruikte wel exact dezelfde naam en symbolen. De Klan van Simmons groeide sterk in de jaren 1920 en kende op zijn hoogtepunt meer dan 5 miljoen leden verdeeld over alle staten in het Zuiden en het Midwesten. Deze Klan wilde koste wat het kost de morele hegemonie van het blanke protestantisme behouden en bestreed daarom alle zondaars zoals zwarten, katholieken en joden. Op 4 juli 1923 vond in Malfalfa Park te Kokomo de grootste bijeenkomst ooit plaats van de Ku Klux Klan. Tegen 1928 werd ook deze Klan ontbonden, hoewel vele afdelingen nog lange tijd actief zouden blijven.
In de jaren dertig en veertig kozen de nog bestaande Klanafdelingen voor massale steun aan de nazi’s in Duitsland en gingen zij een bondgenootschap aan met de German American Bund. Hierdoor verloor de Klan zijn patriottisch karakter en bijgevolg zijn geliefdheid onder de blanke bevolking.
Pas tijdens de segregatiecrisis in de jaren 60 kende de Klan een laatste geslaagde wederopstanding, maar ze raakte opnieuw in diskrediet door allerlei bloedige aanslagen en interne schandalen.
Tegenwoordig bestaan er tientallen organisaties – zowel in de VS als daarbuiten – die zich voordoen als de erfgenamen van de Ku Klux Klan en ook hun symbolen overgenomen hebben. Hun totale ledenaantal wordt echter maar op een paar duizend geschat. Het merendeel van deze nieuwe Klansurrogaten bestaat uit overtuigde neonazi’s.
*** Oorsprong van de symboliek ***
Naam:
Ku Klux is afgeleid van het Griekse woord kuklos wat kring (hier in de zin van club) betekent. De zes oprichters waren allen van Schotse afkomst, net als de meerderheid van de blanke bewoners van Pulaski waar de KKK begon. Daarom rondden ze de naam van hun club af met clan wat familie en broederband betekent. Om de naam meer kracht en scandeereffect te geven, werd nadien beslist om de beginletters te uniformeren en om het woord op te splitsen in drie delen, telkens van slechts één lettergreep. “Noem het Kuklux en niemand wil begrijpen wat het betekent”, zei James Crowe, één van de mede-oprichters, volgens de auteur Wyn Craig Wade. De opzettelijk griezelige naam deed denken aan het rammelen van botten, vond John Lester, een andere medeoprichter. De club haakte aan bij Schotse folklore over spoken.
Volgens een alternatieve theorie zou de naam Ku Klux Klan een onomatopee zijn van een geweerschot. De ku zou een nabootsing zijn van het aanspannen van de slagpin, klux die van het doorladen van de kogel en klan tenslotte die van het schot zelf. Over de juistheid van deze informatie bestaan twijfels. Het staat namelijk niet vast dat alle Klans van de 20e eeuw enkel de eerste oorsprongstheorie verkondigen.
Logo:
Het kruis, dat vanaf de Tweede KKK (Tweede Tijdperk, zie onder) gevoerd werd, symboliseert de religieuze onderbouw van de organisatie die naar eigen zeggen christelijk is, terwijl de cirkel naar de eeuwige verbondenheid en strijd zou verwijzen. De rode druppel staat dan weer voor het bloed van Jezus Christus, dat zogenaamd vergoten werd “om het blanke ras te behoeden voor het Kwade.”
De drie gebruikte kleuren hebben elk op hun beurt ook een heraldische betekenis. Wit (argent) staat voor de zuiverheid van het ideaal. Rood (keel) staat voor de bloedband onder de leden alsook voor het bloedvergieten in de strijd. Zwart (sabel) staat voor dapperheid.
Overigens is het opmerkelijk dat de bloeddruppel in het midden overeenstemt met het logo van Vodafone.
Vlag:
De Ku Klux Klan wordt regelmatig geassocieerd met de Confederate Navy Jack, een variant op de gevechtsvlag van de Geconfedereerde Staten, de afgescheiden Amerikaanse staten uit het zuiden tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Nochtans is het gebruik van deze vlag een recent gebruik dat pas na de Tweede Wereldoorlog door de Klan in het leven geroepen werd. Deze vlag was alleen tijdens de burgeroorlog in gebruik en de Klan werd pas nadien gesticht. Ook het verband tussen de vlag van de Confederatie en de slavenhandel is een historische fout. Alle slaven werden de Verenigde Staten binnengebracht onder de Unievlag.
De oorspronkelijke Klans hadden echter wel een eigen geel-rode driehoekige vlag ontworpen, de Grand Ensign, waarop een zwarte dracovolans (vliegende draak) afgebeeld stond omringd door de Latijnse spreuk Quod Semper, Quod Ubique, Quod Ab Omnibus (letterlijk: Wat altijd, wat overal, wat door allen, met het verzwegen vervolg: voor waar is gehouden).
Grand Ensign uit 1867
Wegens de hoge productiekosten van de Grand Ensign werd ten tijde van de tweede Klan een nieuwe rood-witte rechthoekige vlag ontworpen, de MIOAK of Mystic Insignia Of A Klansman. Deze vlag bevatte onder meer het befaamde Klanlogo, het Blood Drop Cross.
Tenslotte dient nog opgemerkt te worden dat de enige officiële landsvlag ook voor de Klan de Stars and Stripes (de Amerikaanse nationale vlag) was en dat alle andere vlaggen volgens de Klancode nooit boven de landsvlag mochten hangen.
Gewaden:
De leden van de Ku Klux Klan waren niet de eersten die witte gewaden met puntmutskappen droegen. Deze dracht werd gekopieerd van Spaanse boetelingen, zogenaamde Nazareno’s, die tijdens rooms-katholieke processies op die manier gekleed gaan om hun anonimiteit te bewaren. De puntmutsen werden, merkwaardigerwijs, in de Ku Klux Klan ingevoerd door de fel antikatholieke Tweede Ku Klux Klan (Tweede Tijdperk, zie onder). De eerste Ku Klux Klan had geen standaard vermomming.
(Klangewaden, 1922)
Bij de Klan hadden de gewaden een dubbele praktische functie. In de eerste plaats kon de identiteit van de leden hierdoor geheim blijven wat strafrechtelijke vervolging of represailles moeilijker of zelfs onmogelijk maakte. Daarnaast gaven de gewaden de leden ook een spookverschijning die de slachtoffers angst moest inboezemen. Klanleden dachten ten onrechte dat zwarten hen niet doorhadden.
Klangroet:
De eerste Ku Klux Klan ging voor de officiële Klangroet (de Klan Salute) te rade bij de oude Romeinen en nam de keizerlijke groet (het “Ave”) van weleer over. Deze groet wordt al te vaak verkeerdelijk als neonazi beschouwd. De Klan nam deze groet echter ettelijke decennia vroeger aan dan de NSDAP in Duitsland.
Daarnaast omvat de Klangroet het strekken van de linkerarm (en dus niet de rechterarm zoals bij de nazi’s), het lichtjes krullen van de handpalm en het openen van de vingers. Meestal wordt deze groet begeleid door het letterwoord KIGY dat voor Klansman, I Greet You staat.
Tegenwoordig flirten de nog bestaande Klanafdelingen steeds meer met het neonazisme en wordt de Hitlergroet vaker gebruikt dan het traditionele Klansaluut.
Brandend kruis:
De Klan wordt ook steeds geassocieerd met brandende kruisen, het zogenaamde Fiery Cross (ook wel gewoonweg Burning Cross genoemd). Dit gebruik is echter pas ontstaan bij de heroprichting van de Klan omstreeks 1915 en was voorheen dus onbekend. Het kruis verwijst opnieuw naar de wortels die de Klan naar eigen zeggen heeft in het christendom en werd gebruikt voor een velerlei aan redenen. In het Interbellum diende het Fiery Cross hoofdzakelijk als herkenningspunt voor rekrutering alsook voor het ‘opvrolijken’ van hun rally’s. Na de Tweede Wereldoorlog werd het brandende kruis een hulpmiddel om de slachtoffers angst aan te jagen en te terroriseren. (aangepaste info Wiki)
rebelcivilwar 