Andrew Johnson (29 december 1808 – 31 juli 1875) was de zeventiende president van de Verenigde Staten (1865-1869). Daarvoor in 1865 was hij vicepresident onder Abraham Lincoln. Na diens dood op 15 april 1865 werd hij president.
De gevolgen van de Amerikaanse burgeroorlog waren vreselijk op alle vlakken: sociaal-economisch was het Zuiden een ruïne. De strijd kostte het leven aan 360.000 Noorderlingen en aan 258.000 Zuiderlingen. De verwoesting zou een haat creëren die een eeuw later nog voelbaar was. Dat de oorlog voor een cesuur in de geschiedenis van het Zuiden zorgde, bewijst de naamgeving van het ‘antebellum’ als periode. De Latijnse term betekent ‘voor de oorlog’ en romantiseert de majestueuze plantages, hun welvarende en verfijnde levenswijze.
Heropbouw van het Zuiden:
Het was Lincolns bedoeling om met de bezetting het verwoeste Zuiden her op te bouwen en de kloof te dichten. Hij noemde dit de Reconstructie. Na de moord op Lincoln liep die onder president Andrew Johnson vast. De bezettingsmacht probeerde een democratisch bestuur met gelijke rechten voor de voormalige slaven. Noordelijke ondernemers en idealistische onderwijzers werden als ‘carpetbaggers’ gewantrouwd en gehaat door de Zuidelijke blanken met het succes van de Ku Klux Klan als gevolg. Men deelt de geschiedenis van heropbouw in drie fasen in:
– De ‘Presidential Reconstruction’ tussen 1865 en 1866 waarbij de president de Zuidelijke staten overtuigt zich opnieuw aan te sluiten bij de Unie;
– In 1866 ondertekende president Johnson de vredesproclamatie, waarmee hij definitief een einde aan de oorlog wilde maken en duidelijk wilde maken dat voor een snelle intrede van de Zuidelijke staten in de Unie, wat hem betreft, niets meer in de weg stond. Hiervoor was in het congres echter zeer veel weerstand.
– De ‘Radical Reconstruction’ van 1866 tot 1873, waarbij het congres het veertiende en vijftiende amendement stemde en de ex-slaven burgerrechten en stemrecht gaf. De ‘Military Reconstruction Act’ van 1867 deelde het Zuiden op in vijf districten, bestuurd door een generaal. De staten in deze districten nam de Unie op in 1868 en 1870.
– De ‘Redemtion’ tussen 1873 en 1877, als de extreem racistische zuiderlingen opnieuw controle krijgen over hun Zuiden en er de Republikeinen verslaan. Na tien jaar grepen de de Zuidelijke staten de controverse rond de presidentsverkiezing van Rutherford B. Hayes aan om van de Reconstructie af te komen en de democratisering terug te draaien.
Overzicht Reconstructie:
De Reconstructie (Reconstruction, wederopbouw 1865-1877) staat voor de periode na de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865), toen de vraag zich voordeed of de Geconfedereerde Staten van Amerika bij haar afscheiding definitief uit de Unie waren gestapt. Het noorden had het zuiden in de oorlog immers overwonnen en in dat geval kon het zuiden als vreemde mogendheid behandeld worden.
Abraham Lincoln was een groot voorstander van de reconstructie van de Unie, maar kreeg hiervoor geen kans. Hij werd vijf dagen na de capitulatie van het zuiden doodgeschoten. Zijn opvolger, Andrew Johnson, was eveneens voor een gematigde koers ten aanzien van het zuiden, maar dit leidde tot spanning met het Congres, dat een veel radicaler beleid wilde. Vanaf 2 maart 1867 werden vier Acts of Reconstruction (Reconstructiewetten) aangenomen. Hierin werd bepaald dat de zuidelijke staten verdeeld zouden worden in vijf bezettingszones, tot de gelijkheid van de zwarte bevolking aanvaard was. President Johnson sprak telkens zijn veto uit, maar het Congres, dat sinds de midterm-verkiezingen door de republikeinen gedomineerd werd, vond steeds een tweederdemeerderheid om dit veto te verwerpen. Het Congres beperkte de president in zijn machtsmiddelen. Het ontslag van ambtenaren en de benoeming van rechters in het Hooggerechtshof werden tegengewerkt. Een afzettingsprocedure was uiteindelijk het gevolg. De stemming hierover kwam één stem tekort, maar Johnson ging met pensioen aan het einde van zijn ambtstermijn in 1869. Na de verkiezingen werd Johnson, een democraat die bij de vorige verkiezingen door de republikeinen gesteund was, vervangen door president Ulysses S. Grant (de generaal en held uit de burgeroorlog), die volledig naar de zinnen van het Congres handelde.
In 1877 sloot presidentskandidaat Rutherford B. Hayes een overeenkomst met Zuidelijke Democratische kiesmannen. Als zij hem steunden, zodat hij president werd, zou hij de Federale troepen uit het zuiden terugtrekken, en de Reconstructie beëindigen. Dit gebeurde en binnen een aantal jaren waren alle maatregelen van de Reconstructie ongedaan gemaakt. De gelijkheid tussen blank en zwart werd opgeheven, hoewel dit in strijd was met de statelijke en federale grondwetten, en een segregatiesysteem werd ingevoerd (Jim Crow-wetten). Pas in de jaren ’50, ’60 en ’70 van de 20e eeuw zouden blank en zwart in het zuiden daadwerkelijk gelijke burgerrechten krijgen. (info Wiki)
rebelcivilwar 